Cánh tả và cánh hữu

Nguồn gốc

Quay trở lại chế độ Cộng hòa Roma, năm 200 trước CN thì phải. Bạn nào chơi Rome: Total War thì biết. Quyền hành pháp nằm trong tay các Consul, giống như các bô lão, họ to hơn nghị sĩ, consul không phải là nhà ngoại giao đâu nhé. Mỗi khi các Consul này đề nghị 1 luật nào đó lên quốc hội Roma (gọi là senatus), sẽ có các nghị sỹ ủng hộ đứng sang bên phải. Những nghị sỹ đối lập sẽ đứng sang bên trái. Theo đó, cánh tả thường được hiểu là đối lập với hành pháp, cánh hữu là thân chính phủ, hành pháp. (Roma có rất nhiều điều hay ví như thể chế SPQR, sẽ trở lại trong các chủ đề nghiên cứu sắp tới)

Theo đúng sách vở, 2 thuật ngữ chính trị Tả và Hữu phát sinh từ nền cộng hòa Pháp sau cách mạng 1848 (có nguồn là cách mạng Pháp năm 1789). Trong các buổi họp quốc hội của nền cộng hòa này, cũng như Roma bên trên, những người ủng hộ chính quyền ngồi bên cánh phải của hội trường, trong khi những người đối lập (còn được gọi là phe cấp tiến, tiến bộ) ngồi bên cánh trái.

Nghị viện chế định Hiến pháp Pháp lúc đó bao gồm 3 đẳng cấp: đẳng cấp thứ nhất là các giáo sĩ, đẳng cấp thứ hai là những nghị viện quý tộc, đẳng cấp thứ ba là những nghị viện công nhân, nông dân, tư sản bình thường thành thị. Theo nguồn trên thì vào tháng 9/1789, trong một cuộc họp của nghị viện đã nổ ra một cuộc tranh đấu gay gắt giữa đẳng cấp thứ nhất, thứ hai (ngồi bên phải nghị viện) với đẳng cấp thứ ba (ngồi bên trái của nghị viện) là sự đối đầu đầu tiên của "Cánh tả" và "Cánh hữu".

Phân loại

Từ sự kiện này, các nhà chính trị Pháp xây dựng khái niệm Rẻ quạt Chính trị bao gồm:

• Cực tả: những người theo chủ nghĩa Cộng sản 
• Tả (hay Trung tả): những người cấp tiến
• Thiên tả: những người chủ trương cải cách.
• Thiên hữu: những người ủng hộ chính quyền
• Hữu (hay Trung Hữu): những người tích cực bảo vệ chính quyền
• Cực Hữu: phe bảo hoàng, bao gồm những người chủ trương phục hồi thể chế Quân chủ.

Đương nhiên, về sau các thể chế có cách áp dụng khác nhau, và tùy trường hợp có cách hiểu khác nhau. Nhưng nói chung, về cơ bản, Hữu khuynh (cánh hữu) dùng chỉ những người bảo thủ, Tả khuynh được dùng để chỉ những người cấp tiến, chủ trương cải cách hay cách mạng.

Ý nghĩa của Cánh tả, Cánh hữu

Cánh tả vì đối lập với chính phủ, mà đối lập với chính phủ thì làm gì có cách nào khác, phải đứng về phía người dân, vì người dân hay chửi bới chính phủ mà. Do đó cánh tả cũng được hiểu là cánh bảo vệ quyền lợi dân nghèo, lao động (Đảng xã hội, Đảng lao động, Đảng dân chủ, Đảng Cộng sản,...). Hữu thì ngược lại, đại diện cho tầng lớp Tư sản, thân Mỹ (Đảng bảo thủ)

Cực tả, Cực hữu

Cực là quá, quá thì bao giờ cũng không tốt lắm. Cực tả thường được quy là ưa bạo lực, chống đối mà, quốc hữu hóa tài sản tư sản, và rất chống Mỹ! Cực hữu thì được quy là mang tính cách Quốc gia cực đoan (phát xít), và đương nhiên là cực thân Mỹ! (theo Jean Marie Lepen)

Không có cánh nào là tốt!

Không có gì là tuyệt đối. Cánh tả chủ trương đổi mới, nhưng đổi mới liên tục làm xã hội bất ổn. Cánh hữu thiên về duy trì ổn cố xã hội nên không có đột biến. Tại nước ngoài, Đảng cộng sản được coi là đảng cực tả vì đừng về phía nhân dân, thân cộng được gọi là thiên tả. 

Việt Nam theo chính trị 1 đảng duy nhất, và là đảng cầm quyền là Đảng cộng sản. Vì thế một băng tần chính trị quốc gia "Tả hữu" là không tồn tại.